Ο καρκίνος είναι μια λέξη που όλοι έχουμε ακούσει – και πολλοί τη φοβόμαστε. Όμως η πρόληψη μάς δίνει ένα πολύτιμο “κλειδί”: τη δυνατότητα να μειώσουμε σημαντικά τις πιθανότητες να εμφανίσουμε κάποια μορφή καρκίνου ή, αν χρειαστεί, να τον εντοπίσουμε σε πρώιμο στάδιο, όταν είναι πιο εύκολο να αντιμετωπιστεί.
Τι σημαίνει “πρόληψη” στον καρκίνο;
Η πρόληψη δεν είναι μόνο ένα ιατρικό εργαλείο – είναι στάση ζωής. Χωρίζεται σε τρία απλά, αλλά πολύ σημαντικά επίπεδα:
- Πρωτογενής πρόληψη: Στοχεύει στην αποτροπή της εμφάνισης του καρκίνου μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής και μείωσης της έκθεσης σε επιβλαβείς παράγοντες (π.χ. κάπνισμα, αλκοόλ, ακτινοβολία, ρύπανση).
- Δευτερογενής πρόληψη: Περιλαμβάνει προληπτικούς ελέγχους (screening) για την έγκαιρη διάγνωση προκαρκινικών αλλοιώσεων ή αρχικών σταδίων καρκίνου, όταν η θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική.
- Τριτογενής πρόληψη: Αφορά ασθενείς που έχουν ήδη νοσήσει και περιλαμβάνει στρατηγικές για την αποτροπή υποτροπών και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Μικρές αλλαγές, μεγάλη διαφορά
Η πρόληψη δεν απαιτεί ριζικές αλλαγές. Ξεκινά από απλά πράγματα που όλοι μπορούμε να ενσωματώσουμε στην καθημερινότητά μας:
- Αποφυγή του καπνίσματος: Το κάπνισμα σχετίζεται με πολλές μορφές καρκίνου, όπως του πνεύμονα, του στόματος και του παγκρέατος.
- Ισορροπημένη διατροφή: Κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, φυτικών ινών και περιορισμός επεξεργασμένων τροφίμων και κόκκινου κρέατος.
- Σωματική άσκηση: Τακτική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου, του μαστού και άλλων μορφών.
- Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους.
- Περιορισμός αλκοόλ: Η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο διαφόρων μορφών καρκίνου.
- Εμβολιασμοί: Όπως κατά του ιού HPV και της ηπατίτιδας Β, που σχετίζονται με καρκίνους τραχήλου μήτρας και ήπατος αντίστοιχα.
- Προληπτικοί έλεγχοι: Μαστογραφία, test Παπανικολάου, κολονοσκόπηση, PSA κ.ά., ανάλογα με την ηλικία και το φύλο.
Γιατί είναι σημαντική η πρόληψη;
Περίπου το 30-50% των περιστατικών καρκίνου μπορούν να προληφθούν με την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών και τακτικού ελέγχου. Ο καρκίνος που ανιχνεύεται νωρίς, αντιμετωπίζεται πιο αποτελεσματικά. Με άλλα λόγια, η πρόληψη σώζει ζωές – ίσως και τη δική σας ή κάποιου αγαπημένου σας.
Η πρόληψη είναι πράξη αγάπης – προς τον εαυτό μας και τους άλλους
Δεν χρειάζεται να είμαστε τέλειοι. Αρκεί να ξεκινήσουμε με ένα βήμα τη φορά. Να ακούσουμε το σώμα μας, να ενημερωθούμε σωστά και να μη φοβόμαστε να ρωτήσουμε τον γιατρό μας. Η πρόληψη δεν είναι φόβος – είναι φροντίδα.